دانشنامه سرگیجه: سوالات رایج

آیا سرگیجه ناشی از گوش خطرناک است؟

سرگیجه ناشی از گوش ممکن است نشانه‌ای از مشکلاتی باشد که باید به آن توجه شود. اما در اکثر موارد، سرگیجه ناشی از گوش خطرناک نیست و معمولاً به مرور زمان کاهش می یابد یا با درمان قابل کنترل است. این نوع سرگیجه معمولاً به علت اختلال در سیستم تعادلی گوش داخلی، به نام بیماری منیر (Meniere’s disease)، رخ می‌دهد.

با این حال، در برخی موارد نادر، سرگیجه ناشی از گوش ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر باشد. مانند عفونت شدید گوش داخلی، ضربه به سر، تومورهای گوش داخلی و مشکلات سیستم عصبی مرتبط با گوش. در این صورت، بهتر است ابتدا تست شنوایی سنجی و تست های تکمیلی سرگیجه انجام شودو  به یک پزشک متخصص گوش، حلق، و بینی مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسب را دریافت کنید.

همچنین، در صورتی که سرگیجه ناشی از گوش همراه با علائمی مانند درد شدید سر، کم شنوایی، کیپی و گرقتگی گوش، کاهش بینایی، تشنگی شدید، و کاهش قدرت حرکتی باشد، بهتر است فوراً به اورژانس مراجعه کنید، زیرا این نشانه‌ها ممکن است برای مشکلات جدی‌تر اشاره کنند.

رابطه قهوه و سرگیجه

مصرف قهوه ممکن است در برخی افراد منجر به سرگیجه یا افزایش آن شود. دلیل این امر ممکن است به دو عامل برگردد:

• محرک عصبی:

قهوه حاوی کافئین است که یک محرک قوی برای سیستم عصبی است. در برخی افراد، مصرف بیش از حد قهوه می‌تواند باعث ایجاد افزایش فعالیت عصبی شود و در نتیجه سرگیجه را تحریک کند.

• تأثیر بر فشار خون:

قهوه می‌تواند تأثیری بر فشار خون داشته باشد. در برخی افراد، مصرف قهوه باعث افزایش فشار خون می‌شود و این موضوع می‌تواند به سرگیجه منجر شود.

در هر صورت، تأثیر قهوه بر سرگیجه ممکن است در هر فرد متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است بدون هیچ مشکلی قهوه مصرف کنند، در حالی که برخی دیگر حساسیت بیشتری به آن دارند. اگر متوجه شدید که مصرف قهوه باعث افزایش سرگیجه شده است، ممکن است مناسب باشد که مقدار قهوه مصرفی را کاهش دهید یا به صورت کلی از آن خودداری کنید. در صورت بروز نگرانی یا علائم شدید، مشاوره از پزشک متخصص پیشنهاد می‌شود.

علاوه بر قهوه، برخی عوامل دیگر نیز ممکن است باعث سرگیجه شوند. به‌طور کلی، این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:

• استرس و اضطراب: استرس و اضطراب ممکن است باعث افزایش فعالیت عصبی و تحریک سیستم تعادلی بدن شود که می‌تواند سرگیجه را تسریع کند.
• تغذیه نامناسب: عواملی مانند گرسنگی، کمبود آب، تغذیه نامناسب و افزایش سطح قند خون می‌توانند عوارضی مانند سرگیجه را ایجاد کنند.
• خواب ناکافی: کمبود خواب و عدم استراحت مناسب ممکن است باعث ایجاد سرگیجه و اختلال در تعادل شود.
• مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند به عنوان محرک عصبی عمل کند و سرگیجه را تسریع کند.
• داروها: برخی داروها ممکن است سرگیجه را به عنوان عوارض جانبی داشته باشند. در صورت تجویز یا تغییر داروها، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

در هر صورت، اگر با سرگیجه مکرر یا شدید مواجه هستید، بهتر است ابتدا تست های مربوط به گوش و شنوایی و سرگیجه را انجام دهید و به پزشک مراجعه کنید تا دلیل آن مشخص شده و درمان مناسب برای شما تعیین گردد. پزشک شما می‌تواند بر اساس سابقه پزشکی شما و بررسی‌های لازم، تشخیص دقیق‌تری را ارائه دهد و به شما راهنمایی درباره رفع یا کاهش سرگیجه بدهد.

رابطه مصرف ویتامین ها با سرگیجه

وجود روابطی بین ویتامین‌ها و سرگیجه وجود دارد. برخی ویتامین‌ها می‌توانند نقش مهمی در حفظ سلامتی سیستم عصبی و تعادل بدن داشته باشند. در زیر، به برخی از ویتامین‌ها که احتمالاً رابطه‌ای با سرگیجه دارند، اشاره خواهم کرد:

• ویتامین B12

نقص ویتامین B12 ممکن است باعث ایجاد مشکلات عصبی شود که می‌تواند به سرگیجه، ضعف عضلانی، کاهش تمرکز و افزایش خستگی منجر شود.

• ویتامین D

در برخی مطالعات، نشان داده شده است که نقص ویتامین D ممکن است با سرگیجه در ارتباط باشد. با این حال، هنوز به وضوح نمی‌توان رابطه دقیقی بین این دو برقرار کرد.

• ویتامین C

مصرف کافی ویتامین C ممکن است به عنوان یک آنتی‌اکسیدان، در کاهش التهاب‌ها و بهبود عملکرد عصبی کمک کند که می‌تواند سرگیجه را کاهش دهد.

• ویتامین E

ویتامین E نیز به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کرده و ممکن است در حفظ سلامتی عروق مغزی و جلوگیری از آسیب‌های عصبی کمک کند که ممکن است در کاهش سرگیجه مؤثر باشد.

همچنین، عوامل غذایی دیگری مانند کافئین، تیره‌های رنگدانه‌دار (مانند شکلات و قهوه) و نمک مصرفی ممکن است بر برخی افراد تأثیر داشته باشند و سرگیجه را افزایش دهند.

با این حال، درمان سرگیجه بستگی به علت اصلی آن دارد و تعیین نیاز به مکمل‌های ویتامینی نیاز به بررسی دقیق تر دارد.

رابطه مصرف آب و سرگیجه

مصرف آب کافی برای حفظ وضعیت آب و الکترولیت بدن بسیار مهم است و کمبود آب می‌تواند به عوارضی مانند سرگیجه منجر شود. در زیر تأثیرات مصرف ناکافی آب بر سرگیجه را بررسی می‌کنیم:

• تاثیر بر حجم خون:

کمبود آب می‌تواند منجر به کاهش حجم خون و از بین رفتن تعادل مایعات در بدن شود. این موضوع می‌تواند سبب کاهش آب رسانی به مغز شده و سرگیجه را تسریع کند.

• اختلال الکترولیتی:

کمبود آب می‌تواند باعث اختلال الکترولیتی در بدن شود، به ویژه کاهش سطح سدیم و پتاسیم. این تغییرات الکترولیتی می‌توانند سبب سرگیجه و اختلالات تعادل شوند.

• تأثیر بر عملکرد عصبی:

آب برای عملکرد بهینه سلول‌های عصبی ضروری است. کمبود آب می‌تواند باعث کاهش عملکرد عصبی شود و به علت تحریک سیستم عصبی مرکزی، سرگیجه ایجاد کند.

به طور کلی، برای جلوگیری از سرگیجه ناشی از کمبود آب، توصیه می‌شود روزانه حداقل ۸-۱۰ لیوان آب مصرف کنید. این مقدار ممکن است با توجه به شرایط خاص شما (مانند فعالیت بدنی، آب و هوا و بیماری‌های مزمن) متغیر باشد. همچنین در صورت بروز سرگیجه مکرر و شدید در هنگام کمبود آب، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا علت دقیق مشکل را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند.

رابطه بین رانندگی و سرگیجه

رابطه بین رانندگی و سرگیجه می‌تواند به چندین عامل بستگی داشته باشد. در زیر، عواملی که ممکن است به وقوع سرگیجه در حین رانندگی منجر شوند، آورده شده است:

• سرعت و تغییرات سریع در حرکت:

سرعت بالا، تعویض سریع خط و تغییرات ناگهانی در حرکت می‌توانند موجب تحریک سیستم تعادلی و سیستم عصبی شوند و سبب سرگیجه شوند.

• اضطراب و استرس:

رانندگی در شرایط ترافیک شلوغ، رانندگی در مکان‌های ناآشنا و فشار زمانی ممکن است باعث اضطراب و استرس شود که می‌تواند سرگیجه را تسریع کند.

• بی‌خوابی و خستگی:

خواب ناکافی، خستگی و عدم استراحت مناسب ممکن است باعث کاهش تمرکز و تحریک سیستم عصبی شود که به سرگیجه منجر می‌شود.

• برخی عوامل دیگر:

عواملی مانند مصرف الکل، مصرف مواد مخدر، بیماری‌های مرتبط با گوش و تعادل می‌توانند نیز تأثیرگذار باشند و سبب سرگیجه در حین رانندگی شوند.

برای پیشگیری از سرگیجه در حین رانندگی، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• اطمینان حاصل کنید که شرایط بهداشتی شما مناسب است. به خواب کافی برسید و از استراحت مناسب برخوردار شوید.
• در صورت احساس استرس و اضطراب، تلاش کنید برای مدیریت آن‌ها و اعمال تکنیک‌های آرامش، مانند تنفس عمیق و تمرین‌های آرامش بخصوصی اقدام کنید.
• از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید.
• رعایت قوانین و مقررات رانندگی: رعایت مقررات رانندگی، شامل رعایت سرعت مجاز، استفاده از کمربند ایمنی و رانندگی مطلوب در شرایط جاده‌ای مختلف، می‌تواند خطر سرگیجه را کاهش دهد.
• انجام تمرینات تعادل و قواعد عمومی: انجام تمرینات تعادلی مانند یوگا یا تمرینات تعادلی دیگر می‌تواند قدرت تعادل و استحکام عضلات را بهبود بخشد و سبب کاهش سرگیجه شود.
• استفاده از تهویه مناسب در خودرو: اطمینان حاصل کنید که در خودرو شما تهویه مناسب و پنجره‌ها باز هستند تا هوای تازه و کافی را دریافت کنید.
• مراجعه به پزشک: در صورت تجربه مکرر و شدید سرگیجه در حین رانندگی، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت سرگیجه را بررسی کرده و راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد.

مهمترین نکته در همه این موارد، ایجاد یک محیط امن و مناسب برای رانندگی است. اگر سرگیجه مزمن یا مکرر دارید که می‌تواند ایمنی شما را تحت تأثیر قرار دهد، بهتر است از رانندگی خودداری کنید و با پزشک خود مشورت کنید.

حرکت سر و بدن و سرگیجه

حرکت سر و بدن می‌تواند در بعضی افراد سبب سرگیجه شود. این پدیده که به عنوان سرگیجه حرکتی شناخته می‌شود، معمولاً در اثر عدم هماهنگی بین اطلاعاتی که از چشمان، گوش‌ها و حس‌گرهای تعادلی دریافت می‌شود، به وجود می‌آید. در ادامه، تأثیر حرکت سر و بدن بر سرگیجه و علل آن را بررسی خواهیم کرد:

• اختلال در سیستم تعادل:

حرکات ناگهانی سر و بدن، به ویژه تغییرات سریع در جهت یا مکان، می‌تواند سبب اختلال در سیستم تعادل شود. این اختلال می‌تواند به همراه حرکتی ناهماهنگی میان چشمان و حس‌گرهای تعادلی در گوش داشته باشد که سرگیجه را ایجاد می‌کند.

• مسافرت در وسایل نقلیه:

حرکت سر و بدن در طول سفر با وسایل نقلیه مانند اتوبوس، قطار، هواپیما و کشتی، می‌تواند سرگیجه حرکتی را تسریع کند. این رویداد معمولاً به علت عدم تطابق بین اطلاعات حرکتی از چشمان و گوش داخلی رخ می‌دهد.

• اختلال در سیستم حسی:

برخی افراد دارای اختلالات در سیستم حسی خود هستند که باعث شدیدتر شدن سرگیجه حرکتی شده و حساسیت بیشتری نسبت به حرکات سر و بدن دارند. این اختلالات می‌تواند ناشی از عوامل مانند بیماری منییر، و برخی اختلالات حسی دیگر باشد.

برای کاهش سرگیجه حرکتی در اثر حرکات سر و بدن، می‌توان از روش‌ها و تکنیک‌های زیر استفاده کرد:

• نگاه به نقطه ثابت:

هنگامی که حرکت می‌کنید، تمرکز خود را بر یک نقطه ثابت نگه دارید، به عنوان مثال نگاه کنید تاکاهش سرگیجه را تجربه کنید. این کار می‌تواند کمک کند تا اطلاعات حرکتی مغز شما دریافت شود و اعتماد به تعادل بهبود یابد.

استفاده از تهویه مناسب:

مطمئن شوید که محیط شما دارای تهویه مناسب است. هوای تازه و خنک می‌تواند به کاهش سرگیجه کمک کند. در مواقع لازم، پنجره‌ها را باز کنید یا تهویه مکانیکی را روشن کنید.

استفاده از داروها:

در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای ضد سرگیجه را برای کنترل سرگیجه حرکتی تجویز کند. این داروها می‌توانند علائم سرگیجه را کاهش دهند و تأثیر آن را کاهش دهند.

مراقبت از خود در سفر:

در صورتی که مسافرت با وسایل نقلیه را پیش می‌برید، مراقبت از خود در سفر بسیار مهم است. برخی از روش‌های کاهش سرگیجه حرکتی شامل نشستن در جای مناسب، عدم خواندن کتاب یا استفاده از گوشی همراه در حین سفر است.

انجام تست های شنوایی و سرگیجه و مراجعه به پزشک:

در صورت تجربه مکرر و شدید سرگیجه حرکتی، مراجعه به پزشک می‌تواند منجر به تشخیص دقیق تر و درمان مؤثرتر شود. پزشک می‌تواند علت سرگیجه را بررسی کرده و تست های مربوط به سرگیجه را نزد شنوایی شناس خود انجام دهید.

رابطه استرس و سرگیجه

استرس می‌تواند یکی از عواملی باشد که سرگیجه را تسریع کند یا آن را تحت تأثیر قرار دهد. استرس می‌تواند سیستم عصبی را فعال کند و تأثیراتی روی تعادل و عملکرد سیستم تعادلی داشته باشد که سبب سرگیجه شود. در ادامه، تأثیر استرس بر سرگیجه و نحوه مدیریت آن را بررسی خواهیم کرد:

• اثرات فیزیکی استرس:

استرس می‌تواند تأثیرات فیزیکی مانند افزایش ضربان قلب، تنش عضلانی و افزایش فشار خون داشته باشد. این تغییرات فیزیکی می‌توانند به تغییرات در تعادل شما منجر شوند و سبب سرگیجه شوند.

• اثرات روانشناختی استرس:

استرس می‌تواند از طریق اثرات روانشناختی مانند تمرکز نامناسب، نگرانی، عدم تمرکز و خلل در عملکرد شناختی، سبب سرگیجه شود. این اثرات ممکن است باعث عدم توجه به محیط و کاهش توانایی تنظیم تعادل شود.

• سرگیجه وضعیتی استرسی:

استرس شدید می‌تواند به وضعیت سرگیجه ایجاد کننده منجر شود که به عنوان سرگیجه وضعیتی استرسی شناخته می‌شود. در این وضعیت، سرگیجه به همراه علائم دیگر مانند سردرد، تعریق، تهوع و اضطراب رخ می‌دهد.

برای مدیریت سرگیجه ناشی از استرس، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• انجام تکنیک‌های مدیریت استرس:

مانند تمرین تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا

• مراقبت از سلامت عمومی:

به خواب کافی برسید، تغذیه سالم داشته باشید و ورزش منظم را در روزهایی که امکان پذیر است، در برنامه خود قرار دهید. این عوامل می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند و سرگیجه را کاهش دهند.

• استفاده از روش‌های آرام‌سازی:

انجام تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، تمرینات یوگا، مدیتاسیون و تمرینات تمرکز می‌تواند به کاهش استرس و افزایش تمرکز کمک کند.

• مدیریت زمان:

برنامه‌ریزی مناسب زمان و اولویت‌بندی وظایف می‌تواند به کاهش استرس کمک کند. از روش‌های مدیریت زمان مانند تقسیم بندی وظایف، استفاده از لیست کارها و انجام وظایف به ترتیب اولویت استفاده کنید.

• تمرین منظم:

ورزش منظم و فعالیت‌های بدنی می‌توانند سطح استرس را کاهش دهند. انتخاب فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا یا هر فعالیتی که شما را خرسند می‌کند، می‌تواند به کاهش سرگیجه ناشی از استرس کمک کند.

• در صورت لزوم، مراجعه به پزشک:

اگر سرگیجه ناشی از استرس شدید و مداوم باشد و در کنار آن علائم دیگری نیز داشته باشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت سرگیجه را بررسی کند و راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد.

مدیریت استرس به عنوان یک روند طولانی‌مدت است و هیچ روش جادویی برای کاهش آن وجود ندارد.

تفاوت ترس از ارتفاع و سرگیجه

ترس از ارتفاع و سرگیجه دو تجربه متفاوت هستند که می‌توانند در مواقع مرتبط با هم رخ دهند. در زیر توضیحاتی درباره تفاوت این دو حالت آورده شده است:

• ترس از ارتفاع:

ترس از ارتفاع (Acrophobia) به معنای ترس بیش از حد و نامتعادل از ارتفاع است. افرادی که از این ترس رنج می‌برند، در مواجهه با ارتفاع‌های بالا، مانند بالکن‌ها، پل‌ها، کوهستان‌ها و ساختمان‌های بلند، علائم ترس و اضطراب شدیدی تجربه می‌کنند. این ترس می‌تواند به علل روانشناختی، تجربیات قبلی منفی یا اختلال در تعادل و کنترل حرکتی برگردد. علائم این ترس شامل اضطراب، تنش عضلانی، تعریق، تنفس سریع، تپش قلب و احساس افتادن یا سقوط هستند.

• سرگیجه:

سرگیجه (Vertigo) احساس چرخش یا حرکت نامتعادل و غیرطبیعی در خود را توصیف می‌کند. افرادی که سرگیجه دارند، ممکن است حس کنند که خودشان یا محیط اطرافشان در حال حرکت است، در حالی که در واقع این اتفاق نمی‌افتد. علت سرگیجه معمولاً به اختلال در سیستم تعادلی یا مشکلات در گوش داخلی، مثل بیماری منییر، سرگیجه وضعیتی خوش خیم یا التهاب گوش داخلی مربوط می‌شود. سرگیجه می‌تواند همراه با علائم دیگری نظیر سردرد، تهوع، استفراغ، کاهش شنوایی و نارسایی تعادلی باشد.

بنابراین، تفاوت اصلی بین ترس از ارتفاع و سرگیجه در موقعیتی است که احساس چرخش یا حرکت نامتعادل داشته باشید، در حالی که ترس از ارتفاع نگرانی از سقوط یا افتادن از ارتفاعات بالا است. در واقع، ترس از ارتفاع ممکن است در برخی افراد سبب سرگیجه شود، اما دلیل این دو حالت متفاوت است.

ترس از ارتفاع معمولاً با ترس از آسیب یا نیاز به کنترل برروی محیط بالا مرتبط است. افرادی که از ترس ارتفاع رنج می‌برند، تمایل دارند از موقعیت‌های بالا و نزدیک به لبه‌ها دوری کنند و به دلیل نگرانی از سقوط و آسیب دیدن، تنش و ترس را تجربه می‌کنند.

سرگیجه به عنوان یک تجربه درونی و شخصی توصیف می‌شود که معمولاً به احساس چرخش، گیجی و تمایل به افتادن اشاره دارد. این حالت معمولاً به علت اختلال در سیستم تعادلی درونی بدن، به ویژه در گوش داخلی، رخ می‌دهد.

به طور کلی، ترس از ارتفاع ممکن است در شرایطی که شما در موقعیتی بالا قرار دارید یا احساس افتادن دارید، رخ دهد. اما سرگیجه معمولاً بیانگر یک احساس ناپایداری و عدم تعادل در حرکتی است که با چرخش یا حرکت غیرمنتظره درک شده است.

مهم است بدانید که هر دو ترس از ارتفاع و سرگیجه ممکن است نیاز به بررسی و درمان توسط یک متخصص، مانند شنوایی شناس، روان‌شناس یا پزشک گوش و حلق و بینی و مغز و اعصاب  داشته باشند، بسته به شدت و تأثیر آن بر زندگی روزمره.

سرگیجه در سالمندی

سرگیجه در سنین بالا می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد. با پیر شدن، بدن تغییراتی را تجربه می‌کند که می‌تواند به تحریک سیستم تعادلی اثر بگذارد. همچنین، بیماری‌های مرتبط با سن مانند بیماری منییر، اختلالات گوش داخلی، کاهش قدرت بینایی و کاهش عملکرد عصبی نیز می‌توانند عواملی باشند که سرگیجه در سنین بالا را تسریع می‌کنند.

در زیر عواملی که می‌توانند سبب سرگیجه در سنین بالا شوند، آورده شده است:

• اختلالات گوش داخلی:

اختلالاتی مانند بیماری منییر که به التهاب گوش داخلی مربوط می‌شود، می‌تواند سرگیجه در سنین بالا را ایجاد کند. این بیماری‌ها معمولاً با تغییرات در سیستم تعادلی و همچنین تپش قلب، تعریق و تهوع همراه هستند.

• کاهش قدرت بینایی:

مشکلات بینایی ممکن است در تعادل و تمرکز شما تأثیر بگذارند و سبب سرگیجه شوند. برای مثال، افرادی که با مشکل کاهش قدرت بینایی روبرو هستند، ممکن است مشکلات تعادلی بیشتری را تجربه کنند.

• بیماری‌های عصبی:

برخی بیماری‌های عصبی مانند آسیب به عصب‌های مغزی، افزایش فشار داخل جمجمه و عوامل مرتبط با سن می‌توانند سبب سرگیجه در سنین بالا شوند.

• مصرف داروها:

برخی داروها مانند آنتی‌دپرسانت‌ها، ضدانعقادها، داروهای فشار خون بالا و دیگر داروه

• اختلالات قلبی:

برخی اختلالات قلبی ممکن است باعث عدم عملکرد صحیح سیستم تعادلی شود و سرگیجه در سنین بالا را تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال، آریتمی‌ها (نامنظمی ضربان قلب) ممکن است با سرگیجه همراه باشند.

• کاهش عملکرد عصبی:

با پیر شدن، سیستم عصبی نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و عملکرد آن کاهش می‌یابد. این می‌تواند به تغییرات در تعادل و حرکت منجر شود و سرگیجه را در سنین بالا ایجاد کند.

• استفاده از داروها و مصرف الکل:

مصرف برخی داروها و الکل می‌تواند سیستم تعادلی را تحت تأثیر قرار داده و سبب سرگیجه شود، به ویژه در سنین بالا که بدن به این مواد حساس‌تر است.

در هر صورت، در صورت تجربه مکرر سرگیجه در سنین بالا، مهم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند با انجام بررسی‌های لازم و تشخیص صحیح، درمان و مدیریت مناسبی را برای کنترل سرگیجه پیشنهاد کند.

چرا وقتی از رختخواب بلند میشم، حس عدم تعادل و سرگیجه دارم؟

وقتی از رختخواب بلند می‌شوید و حس عدم تعادل و سرگیجه دارید، احتمالاً با یک حالت شناخته شده به نام “سرگیجه پستورال اورتواستاتیک” روبرو هستید. این حالت به طور عمومی به معنای حس سرگیجه، عدم تعادل و یا احساس گیجی هنگامی است که از وضعیت نشسته یا خوابیده به حالت ایستا برمی‌خیزید.

در حین خواب یا نشسته بودن، جریان خون به سمت پایین بدن افزایش می‌یابد و برای پمپاژ خون به مغز نیاز به تلاش کمتری دارد. اما وقتی که از رختخواب بلند می‌شوید و به حالت ایستا می‌روید، گاهی اوقات جریان خون به سمت بالا در بدن کاهش می‌یابد و به مغز کمترین مقدار خون میرسد. این مسئله می‌تواند به موقتی کاهش تامین خون و اکسیژن به مغز منجر شود و سبب سرگیجه و احساس عدم تعادل شود. این حالت به طور عمومی برای چند ثانیه تا چند دقیقه ادامه دارد و سپس به طور نرمال تنظیم می‌شود.

عواملی که می‌توانند عامل سرگیجه پستورال اورتواستاتیک باشند عبارتند از:

• کاهش حجم خون:

ممکن است حجم خون در بدن شما کاهش یابد، به ویژه در صبح‌ها که بدن به مدت طولانی در وضعیت خواب بوده است.

• نارسایی قلبی:

اگر قلب شما به طور کافی قوی نباشد تا به مغز خون بفرستد، ممکن است سرگیجه پستورال اورتواستاتیک را تجربه کنید.

• داروها:

برخی داروها می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند.

• اختلالات عصبی:

برخی اختلالات عصبی مانند اختلالات عصبی خودخواسته (نظیر نوروپاتی اتونومیک) می‌توان سیستم عصبی اتونومی شود که مسئول تنظیم عملکرد قلب و عروق است. این اختلالات می‌توانند باعث سرگیجه پستورال اورتواستاتیک شوند.

• عوامل سنتی:

با پیر شدن، سیستم قلبی-عروقی و عملکرد عصبی بدن تحت تأثیر تغییرات فیزیولوژیک قرار می‌گیرند. این تغییرات می‌توانند به عدم تعادل و سرگیجه در هنگام بلند شدن از رختخواب منجر شوند.

در صورتی که سرگیجه پستورال اورتواستاتیک مداوم و شدید باشد و همراه با علائم دیگری مانند تعریق شدید، تاری دید، ضعف عضلات، تنگی نفس و افتادگی فشار خون باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت دقیق را تشخیص داده و راهنمایی لازم را در خصوص درمان و کنترل سرگیجه ارائه کند.

آیا این موضوع ربطی به کریستال های گوش و سرگیجه وضعیتی خوش خیم دارد؟

بله، ذراتی که به “کریستال‌های گکریستال‌ها در گوش داخلی در بخشی از سیستم تعادلی به نام “گوشهای داخلی” قرار دارند و به عنوان اجزایی از “گوشهای داخلی” عمل می‌کنند.

در واقع، گوشهای داخلی شامل سه بخش اصلی است: حلزون (cochlea) که وظیفه درک شنوایی را دارد، وستیبول (vestibule) که مسئول تعادل است، و سه دستگاه نیم‌دایره‌ای کوچک (semicircular canals) که حرکت‌های دورانی را تشخیص می‌دهند. در حلزون و وستیبول، کریستال‌های کوچکی به نام “توده‌های کریستالی” وجود دارند که در واکنش به جابجایی‌های سریع تغییر مکان می‌کنند.

هنگامی که سر یا بدن به طور سریع و ناگهانی حرکت می‌کند، کریستال‌ها در گوشهای داخلی نیمه‌دایره‌ای حرکت می‌کنند و این تغییر مکان کریستال‌ها اطلاعاتی را به مغز ارسال می‌کند. اما در برخی از موارد، کریستال‌ها ممکن است به صورت غیرطبیعی در گوشهای داخلی قرار گیرند، به عنوان مثال در یکی از نیم‌دایره‌ها به جای مکان خود.

وقتی کریستال‌ها به جای خود قرار گیرند یا تحریک شوند، سیگنال‌های اشتباهی به مغز ارسال می‌شود و این می‌تواند سبب سرگیجه وضعیتی خوش خیم شود. این حالت به عنوان “بیماری کریستال گوش (Benign Paroxysmal Positional Vertigo یا BPPV) نام دارد. در این بیماری، کریستال‌های کوچک در گوشهای داخلی به صورت غیرطبیعی در نیم‌دایره‌ها حرکت می‌کنند. این حرکت غیرمعمول کریستال‌ها باعث ایجاد سیگنال‌های اشتباه به مغز می‌شود و نتیجه آن سرگیجه وضعیتی خوش خیم است.

علل ایجاد بیماری سرگیجه وضعیتی خوش خیم ممکن است شامل ضربه به سر، تروما، عفونت گوش، عمل جراحی گوش، تغییرات سنی و ضعف عملکرد عصبی باشد. همچنین، برخی از عوامل دیگر مانند طولانی بودن درازکشیدن در رختخواب، تغییرات موقعیت بدن در خواب یا به طور کلی تغییرات موقعیتی سر و بدن می‌توانند عللی برای بروز BPPV باشند.

بیماری کریستال گوش معمولاً با حرکات خاصی همچون بلند شدن از رختخواب، خم شدن، رو به سمتی خاص بچرخیدن یا خم شدن به سمت یکی از شانه‌ها، فعالیت‌های سریع چشم و سر و حتی تنفس عمیق ایجاد سرگیجه موقتی می‌کند. علائم دیگری ممکن است شامل تاری دید، تهوع و استفراغ نیز باشد.