تست شنوایی ABR برای نوزاد و کودک / معرفی، کاربرد، زمان انجام و نکات کلیدی

تست ABR (Auditory Brainstem Response) چیست؟ چه نوزادانی نیاز به ABR دارند؟ تفاوت ABR با OAE و AABR، آماده‌سازی، زمان مناسب، تفسیر نتایج و مسیر ارجاع بر اساس رفرنس‌های JCIH و Katz. راهنمای کامل برای والدین.

ABR (Auditory Brainstem Response) چه تستی است؟

نوعی آزمایش فیزیولوژیک غیرتهاجمی است که پاسخ‌های الکتریکی مسیر شنوایی تا سطح ساقهٔ مغز را در پاسخ به محرک‌های صوتی ثبت می‌کند. این تست در نوزادان و کودکان کم‌سن که قادر به انجام آزمایش‌های رفتاری (مثل تست آستانه تون خالص) نیستند، یکی از دقیق‌ترین روش‌های تشخیصی برای تعیین وجود و شدت کم‌شنوایی است.

هدف انجام تست ABR

• تشخیص وجود یا نبودن کم‌شنوایی در نوزادان و کودکان خردسال.
• برآورد آستانه‌های شنوایی (با استفاده از tone-burst ABR یا روش‌های تکمیلی مانند ASSR) برای طراحی برنامهٔ درمانی (سمعک/کاشت حلزون).
• ارزیابی عملکرد مسیر گوش تا ساقهٔ مغز و کمک به تشخیص اختلالاتی مانند اختلال نوراپاتی (Auditory Neuropathy).

تفاوت ABR با سایر تست‌های نوزاد OAE، AABR و ASSR

• OAE (Otoacoustic Emissions) : نشان‌دهندهٔ عملکرد سلول های مویی حلزون است؛ تستی سریع است اما نمی‌تواند عملکرد عصب و ساقهٔ مغز را ارزیابی کند. OAE ممکن است در مواردی مثل اوتیت یا مایع گوش میانی منفی شود.
• AABR (Automated ABR) : نسخهٔ اسکرینینگ خودکار ABR که در بدو تولد یا به‌عنوان غربالگری استفاده می‌شود؛ نتیجهٔ «پَس/فِیلد» می‌دهد و برای تشخیص قطعی به ABR تشخیصی نیاز است.
• Diagnostic ABR (پُروتکل تشخیصی): زمان‌برتر، دقیق‌تر و برای تعیین آستانه‌ها و تفسیر کامل لازم است. برای نوزادانی که در غربالگری رد شده‌اند یا دارای عوامل خطر هستند، تست تشخیصی ABR انجام می‌شود.
• ASSR (Auditory Steady-State Response) :تکمیل‌کنندهٔ ABR برای تخمین دقیق‌تر آستانه‌های فرکانسی در موارد خاص.

غربالگری شنوایی نوزاد (OAE vs AABR)

غربالگری شنوایی بدو تولد

چه کودکانی نیاز به انجام ABR دارند؟ (اندیکاسیون‌ها / موارد ارجاع)

براساس رفرنس ها و اسناد بالینی ، موارد زیر معمولاً به ABR تشخیصی ارجاع داده می‌شوند:

• نتیجه ی (refer/fail) در غربالگری نوزادان AABR یا OAE ، که مرحلهٔ بعدی تشخیصی معمولاً ABR است.
• نوزادان بستری در NICU بیش از 5 روز
• نوزادان با هایپر‌بیلی‌روبین (زردی) بالا
• نوزدانی که تعویض خون می شوند
• نوزادان با عفونت‌های نوزادیِ جدی
• نشانه‌ها یا نگرانی‌های والدین نسبت به شنیدن یا واکنش‌های صوتی کودک.
• وجود فاکتورهای خطر برای شنوایی دیررس یا پیشرونده (سابقهٔ خانوادگی کم‌شنوایی، سندرم‌های ژنتیکی مرتبط، درمان‌های اوتوکسیک، عفونت‌های دوران بارداری مانند سیتومگالوویروس).
• مشکوک به اختلال نوروپاتی شنوایی (ANSD): وقتی OAE نرمال و ABR غیرطبیعی باشد — این الگوی تشخیصی برای ANSD اهمیت دارد.

بهترین زمان برای انجام ABR

رفرنس های بالینی بر الگوی «1–3–6» تأکید دارند. یعنی:

1. غربالگری تا ۱ ماهگی،
2. تشخیص قطعی کم شنوایی تا ۳ ماهگی
3. و شروع مداخلات تا ۶ ماهگی انجام شود.

 برای کودکان دارای مشکل در غربالگری بدو تولد، انجام ABR تشخیصی هر چه سریع‌تر و در بازهٔ زمانی تا ۳ ماهگی توصیه می‌شود.

• بسیاری از مراکز توصیه می‌کنند تشخیص بین ۴–۸ هفته از تولد انجام شود (اگر غربالگری رد شده باشد) تا مسیر درمانی زودتر آغاز گردد. در نوزادان زیر ۳ ماه معمولاً بدون نیاز به داروی خواب آور قابل انجام است (آرام بخوابند یا با خواب طبیعی تست انجام شود). بعد از ۵–۶ ماه خوابیدن طولانی‌تر برای کودک، مشکل‌تر می‌شود و گاهی داروی خواب آور کوتاه لازم است.

چگونه تست abr انجام می‌شود؟ (روند و آماده‌سازی)

روند کلی: الکترودهای کوچک روی پیشانی و پشت گوش قرار می‌گیرد؛ محرک صوتی کلیک یا tone-burst یا chirp از طریق هدفون یا ایرفون به گوش فرستاده می‌شود؛ سیگنال‌های الکتریکی در پاسخ جمع‌آوری و معدلگیری می‌شوند تا موج‌های ABR قابل مشاهده شوند.

آماده‌سازی: والدین را راهنمایی می کنیم که کودک پیش از تست تا حدی نخوابد (برای اینکه شب یا قبل از تست با کمی بیدار نگه‌داشتن، هنگام ورود به مطب راحت بخوابد)؛ در برخی موارد شیر دادن/تغذیهٔ قبل از تست کمک‌کننده است. برای نوزادان خیلی ناآرام یا سن بالاتر ممکن است نیاز به داروی خواب آور باشد.

مدت زمان: بسته به هدف (اسکرینینگ یا تشخیصی، و تعداد فرکانس‌هایی که ارزیابی می‌شود) معمولاً بین 30 تا 90 دقیقه (گاهی بیشتر) طول می‌کشد.

انواع محرک‌ها و پروتکل‌های ABR

Click ABR  محرک broad-band: مناسب برای ارزیابی کلی و تشخیص اولیه؛ حساس به مسیرهای سریع و کلی عملکرد.

Tone-burst ABR : محرک فرکانسی که برای تخمین آستانه در فرکانس‌های خاص مثلاً 500، 1000، 2000، 4000 Hz استفاده می‌شود. برای تجویز سمعک یا تصمیم‌گیری کاندیداتوری کاشت حلزون ضروری است.

Automated ABR (AABR) : نسخهٔ غربالگری خودکار که در بدو تولد در بیمارستان انجام می شود.

ASSR : برای تخمین آستانهٔ فرکانسی در موارد پیچیده یا وقتی نیاز به برآورد دقیق‌تر است.

تفسیر نتایج abr / نکات کلیدی

ABR نرمال: نشان‌دهندهٔ عملکرد مسیر تا ساقهٔ مغز است؛ اما کارکرد شنوایی مرکزی بالاتر یا مشکلات رفتار شنیداری بعدی همچنان ممکن است نیاز به پیگیری دارند.

ABR غیرطبیعی و OAE نرمال: شک به Auditory Neuropathy Spectrum. Disorder (ANSD) ارجاع به تیم چندتخصصی و پیگیری‌های تکمیلی لازم است.

تخمین آستانه با tone-burst ABR و ASSR : می توان آستانه‌های تقریبی را مشخص کرد تا تصمیم‌گیری برای سمعک یا ارزیابی کاشت انجام شود.

آزمون‌های تکمیلی (ASSR, OAE)

محدودیت‌ها و ملاحظات  تست abr

نویز محیطی، حرکت کودک، وضعیت گوش میانی (مثل مایع یا ترشحات) می‌تواند نتایج را مختل کند. گاهی نیاز به تکرار تست یا درمان مشکل گوش میانی لازم است.

ABR پاسخ‌های عصبی اولیه را در ۱۰–۱۵ میلی‌ثانیهٔ اول نمایش می‌دهد؛ بنابراین برخی اختلالات مسیرهای مرکزی بالاتر را نشان نمی‌دهد. برای ارزیابی‌های تکمیلی ممکن است از تست‌های دیگر (cortical responses) استفاده شود.

مسیر پیگیری و ارجاع

اگر ABR تشخیصی کم‌شنوایی را تأیید کند:

ارزیابی‌های تکمیلی (تجویز سمعک، ارزیابی گفتار و زبان، مشاوره ژنتیک در موارد مشکوک) و شروع مداخلات زودهنگام انجام می شود.

اگر شواهدی از ANSD نوروپاتی شنوایی باشد:

پیگیری با تیم چندتخصصی (ادیولوژیست، متخصص کودکان، گفتاردرمانی) برای تصمیم‌گیری درمانی.

مراحل تجویز سمعک برای نوزادان

سوالات پرتکرار والدین برای تست ABR

1. آیا ABR درد دارد؟

خیر — ABR غیرتهاجمی است؛ تنها الکترودهای سطحی و ایرفون استفاده می‌شود و خود تست بدون درد است.

2. آیا نوزاد نیاز به بیهوشی دارد؟

بیشتر نوزادان زیر 3–4 ماه را می‌توان در خواب طبیعی تست کرد؛ برای کودکان بزرگ‌تر یا نوزادان ناآرام ممکن است داروی خواب آور کوتاه‌مدت لازم شود که توسط پزشک معالج تصمیم‌گیری می‌شود.

3. اگر نوزاد در غربالگری رد شد، فوراً ABR انجام شود؟

بله، رهنمودها توصیه می‌کنند تشخیص قطعی تا ۳ ماهگی انجام شود تا مداخلات زودهنگام تا ۶ ماهگی آغاز شود.

4. ABR همه نوع کم‌شنوایی را نشان می‌دهد؟

ABR برای تشخیص وجود و درجهٔ کم‌شنوایی بسیار قابل‌اطمینان است، ولی برای برخی جنبه‌های شنیداری یا مشکلات مرکزی نیاز به تست‌های تکمیلی است. همچنین ABR نمی‌تواند به‌تنهایی توانایی گفتاری کودک را پیش‌بینی کند.