نحوه انجام شنوایی سنجی در نوزاد

سازمان بهداشت جهانی اهتمام ویژه ای برای حفظ جان نوزادان و کودکان دارد. به ویژه برای نوزادان چرا که بسیاری از بیماری ها در این سن قابل پیشگیری و درمان می باشد. یکی از بیماری هایی که ممکن است در نوزاد وجود داشته باشد و والدین متوجه آن نشوند کم شنوایی و یا ناشنوایی نوزاد می باشد. برای این منظور شنوایی سنجی نوزاد بسیار کمک کننده و موثر است. در کشور ما هم در سال های اخیر با توجه به اهمیت موضوع طرح غربالگری شنوایی سنجی نوزاد انجام می شود.

چرا تست شنوایی سنجی نوزاد مهم است؟

آمارها نشان می دهد از هر 1000 کودک متولد شده 1 الی 4 نوزاد دارای درجاتی از کم شنوایی و بیماری های گوش هستند. تا آنجایی که انجمن شنوایی آمریکا انجام این تست را در نوزادان در سن پایین و بدو تولد توصیه می کند. مشکلات شنوایی باعث ایجاد مشکلات تکلمی و یادگیری زبان در نوزاد می شود. زیرا نوزاد زبان را از صدای محیط اطراف می آموزد در صورتی که مشکلی در این دریافت صداها داشته باشد در تکلم مشکل پیدا خواهد کرد.

غربالگری شنوایی سنجی نوزاد:

طبق طرح EHDI سازمان بهداشت جهانی، این غربالگری برای نوزادان بایستی قبل 3 ماهگی انجام شود و در صورت داشتن مشکل تا قبل از 6 ماهگی درمان و مداخله پزشکی صورت پذیرد. این تست ها بایستی در بهترین مرکز شنوایی سنجی انجام شود زیرا که نتایج آن بسیار برای روند درمان مهم است. کلینیک شنوایی سنجی سمعک کیمیا مجهز به دستگاه های جدید و پیشرفته شنوایی سنجی نوزاد از بدو تولد می باشد.

علت کم شنوایی نوزادان

چرا نوزاد به کم شنوایی مبتلا می شود؟

دلایل مختلفی برای ایجاد این مشکل وجود دارد ولی مشکل اینجاست که برای 50% این موارد دلیلی یافت نمی شود. از مهمترین دلایل کم شنوایی نوزادان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زود متولد شدن نوزاد یا تولد نوزاد نارس
• نوزاد به هر دلیلی در بخش مراقبت های ویژه NICU بستری شود
• تعویض خون نوزاد بعد از زردی شدید
• کمبود اکسیژن حین تولد
• مصرف برخی دارو ها هم به عصب گوش آسیب می زند.
• مشکل شنوایی در یک یا چند عضو خانواده مشاهده شده باشد.
• عفونت گوش مزمن داشته باشد یا بصورت متوالی به عفونت گوش مبتلا شود.
• ابتلا به بیماری هایی مانند مننژیت، اوریون و Cytomegalovirus
• نوزاد در محیطی با صدا و نویز های شدید و بلند قرار گیرد حتی برای زمانی کوتاه.

کم شنوایی مادرزادی

نوعی کم شنوایی است که به صورت ژنتیکی به نوزاد منتقل می شود. شایع ترین نوع کم شنوایی مادرزادی، کاهش شنوایی اتوزومی مغلوب است یعنی پدرو مادر هر دو شنوا هستند اما یک ژن کم شنوایی دارند که به نوزاد منتقل می شود.

سندرم های ژنتیکی که باعث کم شنوایی می شوند:

• سندرم های ژنتیکی
• شامل سندرم آشر
• سندرم تریچر کولینز
• سندرم واردنبرگ
• سندرم داون
• سندرم کروزون
• سندرم آلپورت

کاهش شنوایی اکتسابی

نوعی از کم شنوایی که بعد از تولد رخ می دهد. یعنی مادرزادی یا ژنتیکی نیست. برخی از عوامل کم شنوایی اکتسابی در کودکان:

• پارگی پرده گوش
• اتوسکلروز یا بیماریهای پیشرونده مانند مینیر
• عفونت هایی شبیه مننژیت، سرخک، اوریون و یا سیاه سرفه
• مصرف داروهای اتوتوکسیک
• آسیب جدی به سر
• قرار گرفتن در معرض صداهای بلند ( باعث کاهش شنوایی ناشی از نویز می شود)
• اوتیت (عفونت گوش ) بدون درمان یا مکرر
• قرار گرفتن در معرض دود سیگار

نشانه شنوایی طبیعی در نوزادان و کودکان چیست؟

بدو تولد تا 4 ماهگی:

• آیا با صدای بلند آشفته یا بیدار می شود؟
• با صدای آشنا آرام می گیرد؟
• به صدای شما پاسخ می دهد (لبخند بزند)؟

4تا 9 ماهگی:

• چشم ها را به سمت منبع صداهای آشنا بر می گرداند؟
• هنگامی که به او سخن می گویید لبخند می زند؟
• به اسباب بازی های صدادار مانند جغجغه توجه می کند؟
• برای نیازهای مختلف گریه های متفاوتی دارد؟
• غان و قون می کند؟

9 تا 15 ماهگی:

• غان و قون می کند؟
• با نامیدن او پاسخ نشان می دهد؟
• به تغییرات در تن صدای شما پاسخ می دهد؟
• ما-ما یا دا-دا می گوید؟
• درخواست های ساده را درک می کند؟
• برخی از اصوات شما را تکرار کنید؟
• از صدای خودش برای جلب توجه شما استفاده می کند؟

15 تا 24 ماهگی:

• به اشیاء آشنا زمانی که نام آن ها را می گویید اشاره می کند؟
• به داستان، آواز و موسیقی گوش می دهد؟
• دستورات ساده را اجرا می کند؟
• از کلمات مختلفی استفاده می کند؟
• به قسمت های مختلف بدن زمانی که از او خواسته می شود اشاره می کند؟
• نام اشیاء اطراف خود را می گوید؟
• دو یا چند کلمه را کنار هم قرار می دهد؟

در صورت مشاهده یک یا چند مورد از موارد زیر جهت انجام شنوایی سنجی نوزاد به کلینیک سمعک کیمیا مراجعه فرمایید.

نشانه کم شنوایی در نوزادان چیست؟

اگر نوزادی مبتلا به کم شنوایی مادرزادی باشد، تا حدود 6 ماهگی از لحاظ غان و قون کردن با نوزاد شنوا فرقی نمی کند. والدین توجه داشته باشند صرفا بخاطر غان و قون کردن نوزادشان، انجام تست شنوایی نوزاد را به تعویق نیندازند.

اگر یک یا چند مورد زیر را در نوزادتان مشاهده کردید حتما شنوایی سنجی نوزاد را در اسرع وقت انجام دهید.

• فقط با صدای بلند از جا میپرد
• جهت یابی و چرخش به صدا را به خوبی انجام نمی دهد
• گاهی به سمت صدا برمی گردد و گاهی بی توجه است
• در سنین بالاتر، زیاد از کلمه (چی) استفاده می کند
• صدای تلویزیون را بیشتر ار حد عادی بلند می کند
• نسبت به همسن و سالان خود آرام تر است
• نمره دیکته پایینی دارد
• وجود ضعف در یادگیری
• با صدای بلند صحبت می کند
• بی توجهی، حواس پرتی و عدم تمرکز

تست شنوایی نوزاد چه زمانی باید انجام شود؟ (بهترین زمان شنوایی سنجی نوزاد)

بهترین سن تشخیص کم شنوایی چه زمانی است؟

امروزه در اکثر بیمارستان ها شنوایی سنجی بدو تولد انجام میشود. اما این تست به دلیل نویز محیط و حمام نرفتن نوزاد و وجود مایع جنینی در گوش نوزاد، از اعتبار بالایی برخوردار نیست. شنوایی سنجی بدو تولد صرفا جهت اگاه سازی والدین برای انجام مراحل بعدی انجام می گردد. تست اولیه شنوایی نوزاد تا قبل از یک ماهگی باید انجام شود. بهترین زمان شنوایی سنجی نوزاد بعد از چند بار حمام رفتن می باشد که مایعات گوش تخلیه گردد. تشخیص کم شنوایی نوزاد تا سه ماهگی باید توسط ادیولوژیست انجام گیرد و درمان کم شنوایی نوزاد در 6 ماهگی، یعنی قبل از سن زبان آموزی است.

روش های انجام تست شنوایی سنجی نوزاد:

• تست شنوایی سنجی نوزاد انتشار آکوستیک(OAE): این تست بلافاصله بعد از به دنیا آمدن نوزاد انجام می شود برای این کار بایستی محیط و نوزاد کاملا آرام باشد زیرا که در این تست امواج صوتی که از سلول های شنوایی نوزاد ایجاد می شود ثبت می شود. در بعضی مواقع مایع وجود مایع جنینی در گوش باعث ایجاد مشکل در این تست می شود. زمان انجام این تست 5 الی 10 دقیقه است که نتیجه آن نیز بلافاصله مشخص می شود.

انواع تست شنوایی OAE

تست شنوایی TE OAE و تست شنوایی DP OAE مکمل یکدیگر هستند که در مجموع استانه شنوایی در فرکانس های بم، زیر و میانی بررسی می کنند. در تست شنوایی بدو تولد که در بیمارستان انجام می شود فقط تست شنوایی TE OAE  انجام می شود اما در مرحله بعد که حدود یک ماهگی است هر دو تست انجام می گیرد.

اگر جواب تست شنوایی OAE منفی شد نشانه چیست؟

تست شنوایی بدو تولد به علت نویز محیط و وجود مایع جنینی در گوش، ازاعتبار بالایی برخوردار نیست. در نتیجه اگر جواب OAE در هفته اول تولد نوزاد منفی شد مشکلی ندارد. ولی والدین توجه داشته باشند مرحله اصلی شنوایی سنجی نوزاد همان حدود یک ماهگی است که تست TEOAE و DPOAE انجام می شود. اگر در این مرحله جواب تست منفی شد مقداری شک برانگیز است و سابقه نوزاد و والدین باید بررسی شود. در هر صورت فقط صرف یک تست در یک ماهگی باز هم تشخیص قطعی داده نمی شود. مرحله بعدی در سه ماهگی می باشد که حتما جواب نهایی را باید مشخص کنیم. در سه ماهگی علاوه بر تست OAE، تست شنوایی ABR هم انجام میشود که مسیر عصب گوش را بررسی می کند. در این مرحله اگر نتیجه خوب بود که چکاپ 6 ماه یکبار شنوایی را توصیه می کنیم. اگر باز هم جواب منفی بود یعنی نوزاد دچار درجاتی از کم شنوایی می باشد و درمان تا 6 ماهگی باید انجام شود.

• تست شنوایی سنجی نوزاد تحریک ساقه مغز با امواج صوتی(ABR):

در این روش عصب شنوایی در درجات  مختلف توسط امواج صوتی تحریک می شود. این تحریکات بایستی باعث ایجاد واکنش های مورد انتظار در نوزاد شود. پاسخ های دریافتی از این تست نشان دهنده سلامت سلول ها و عصب شنوایی می باشد. در صورتی که پاسخ های مناسب از نوزاد در این تست دریافت نشود نوزاد مبتلا به درجاتی از کم شنوایی می باشد.

تست شنوایی ABR برای چه کسانی توصیه می شود

1. نوزادان نارس
2. نوزادانی که در مرحله اول شنوایی رد شده اند.
3. نوزادان بستری در بخش NICU
4. نوزادان دارای زردی بیشتر از 16
5. نوزادانی که تعویض خون شده اند.
6. نوزادانی که والدین کم شنوا دارند.
7. نوزادان دارای سندروم

آماده سازی برای تست ABR

نوزاد یا کودک باید در حالت خواب یا آرام باشد. یک روز قبل از انجام تست حمام رفته باشد. ترجیحا تست را در حالت خواب طبیعی نوزاد انجام می دهیم اما اگر امکان خوابیدن نوزاد وجود نداشت از داروی خواب آور مناسب سن و  وزن نوزاد جهت خوابیدن استفاده می کنیم.

تست ABR چقدر طول می کشد؟

مدت زمان انجام این تست نیز 10 دقیقه می باشد که نتیجه بلافاصله بعد از انجام تست مشخص می شود.

اگر جواب تست شنواییABR منفی شد نشانه چیست؟

برای نوزادان دارای ریسک فاکتور تست ABR در سه ماهگی انجام می شود. اگر در این مرحله جواب منفی شد، باز هم تشخیص قطعی را نمی دهیم و تا 6ماهگی صبر می کنیم. مجددا تست ABR را انجام میدهیم اگر باز هم جواب منفی بود درمان را شروع می کنیم.

• تست شنوایی سنجی ASSR

برخلاف تست ABR  که میانگین آستانه شنوایی را در محدوده فرکانسی 4-1 کیلوهرتز نشان میدهد، تست ASSR آستانه شنوایی را جز به جز در هر فرکانس مشخص می کند. از تست ASSR جهت تنظیم سمعک نوزاد یا کودک استفاده می شود.

نکته: در انجام تست شنوایی سنجی نوزاد از واحد HL dB استفاده می شود در صورتیکه در این تست نوزاد نتواند حداقل عدد 30 را بدست آورد احتمالا دچار کم شنوایی می باشد.

شنوایی سنجی نوزاد چند وقت یکبار باید انجام شود؟

علاوه بر تست شنوایی بدو تولد، تست شنوایی یک ماهی و سه ماهگی که روتین برای همه نوزادان انجام میشود، توصیه میکنیم که هر 6 ماه یکبار تا دو سالگی چکاپ شنوایی سنجی انجام شود. چرا که گاها علائم بعضی از بیماری هایی که منجر به کم شنوایی می شود، بعد از تولد رخ می دهد.

بهترین سن درمان کم شنوایی نوزاد چه زمانی است؟

بهترین سن درمان کم شنوایی در 6 ماهگی است. که توصیه به استفاده از سمعک می شود.

اگر کم شنوایی نوزاد دیر تشخیص داده شود یا به موقع درمان شروع نشود، چه اتفاقی می افتد؟

چون شنوایی نوزاد رابطه مستقیمی با تکلم دارد، هر روزی که کودک کم بشنود باعث دیر صحبت کردن وی می شود. در نتیجه اگر می خواهید کودکتان به صورت طبیعی و مانند افراد شنوای نرمال صحبت کند، دچار لکنت زبان و بد تلفظ کردن نشود،  تشخیص و درمان به موقع کم شنوایی نوزاد را جدی بگیرید.

آیا کم شنوایی نوزاد با دارو یا جراحی قابل درمان است؟

چون کم شنوایی نوزادی یا کم شنوایی مادرزادی به علت ضعف در عصب گوش است هیچ راه درمان دارویی وجود ندارد. درمان کاشت حلزون برای کودمانی است که کم شنوایی در حد بسیار عمیق دارند و کودک طی دو سال استفاده از سمعک پشت گوشی سوپر پاور پیشرفت قابل توجهی در تکلم نداشته است.

درمان کم شنوایی در نوزاد:

درمان کم شنوایی در کودکان و نوزادان بسیار مهم تر از درمان پیرگوشی و در بالغین می باشد. زیرا رابطه مستقیم با تکلم و یادگیری زبان و گفتار کودک دارد. برای درمان کم شنوایی در کودکان امروزه درمان های مختلفی مانند کاشت حلزون و استفاده از سمعک کودکان وجود دارد. ولی استفاده از سمعک روش غیر تهاجمی(بدون جراحی) و موفقیت آمیز بوده است. امروزه با نمود تکنولوژی های جدید مانند سمعک هوشمند، وایرلس و غیره استفاده از سمعک رو به رشد بوده و به ویژه والدین بیشتر برای درمان کودک خود در این سن مایل به استفاده از روش غیر تهاجمی یعنی سمعک کودکان می باشند. بریا کم شنوایی در حد ملایم تا شدید حتما باید سمعک استفاده شود و برای کم شنوایی بسیار عمیق به مدت دو سال توصیه به استفاده از سمعک سوپر پاور می شود و در این مدت والدین برای کاشت حلزون هم اقدام کی کنند. اگر بعد از دو سال پیشرفت قابل توجهی در درک شنیداری و صحبت کردن کودک مشاهده نکردیم سپس کاشت حلزون توصیه می شود.

مراحل تجویز سمعک کودکان

والدین بایستی از ابتدای تولد تا دوران نوجوانی که شایع ترین سن برای بروز بیماری های شنوایی است دقت فراوان نسبت به این موضوع داشته باشند. علائمی مانند: تاخیر در حرف زدن، درست ادا نکردن کلمات، نزدیک شدن به تلویزیون برای شنیدن صدای آن و یا درخواست افزایش صدای تلویزیون، عدم متوجه شدن صداهای دور و آهسته ، دوری جستن کودک از اجتماعات و بازی با همسالان ممکن است در اثر کم شنوایی ایجاد شود.

اولین مرحله برای این منظور مراجعه به پزشک و انجام سنجش شنوایی کودک می باشد سپس تجویز سمعک که عموما سمعک پشت گوشی می باشد. دومین مرحله قالب گیری اولیه می باشد. همانطور که بحث شد لاله گوش کودکان کوچک و حساس می باشد لذا انجام قالب گیری ضروری می باشد. اگر برای دو گوش سمعک کودکان لازم باشد بایستی از هر دو گوش قالب گیری انجام شود. پروسه تجویز سمعک برای کودک مانند بزرگسالان نمی باشد. زیرا تنظیم قالب سمعک و همچنین تنظیم صدای سمعک و نویز گیری برای کودک بسیار مهم و پروسه ای چند هفته ای لازم دارد. سمعک کودکان باید کودک را اذیت نکند در غیر اینصورت کودک با دست مانع کار آن خواهد شد.البته امروزه با استفاده از تکنولوژی های جدید در سمعک های هوشمند و فراهوشمند این پروسه تنظیم ولوم و نویز گیری سمعک کودکان به صورت اتوماتیک توسط خود سمعک انجام می شود.

ضرورت استفاده از سمعک کودکان

سمعک کودکان دارای محدودیت هایی است از جمله رشد مداوم کانال و مجرای گوش به همین دلیل از سمعک مخفی و سمعک نامرئی برای کودکان نمی توان استفاده کرد. سمعک می تواند باعث درمان بسیاری از کم شنوایی ها در کودک در سنین پایین باشد. و این دلیل مهمترین مورد برای تجویز به موقع سمعک می باشد. دلیل دیگر بیشترین رشد مغز کودک از تولد تا 3 سالگی می باشد یعنی در صورتی که کودک در این دوران از اصوات و صداهای اطراف محروم باشد ضربه جبران ناپذیری به یادگیری گفتار و زبان او وارد خواهد شد. یکی از مهمترین راه هایی که کودک گفتار را یاد میگیرد شنیدن مداوم صحبت دیگران و تشخیص اصوات است که در صورت استفاده از سمعک کودکان این امکان برای کودکان دارای کم شنوایی فراهم می شود.

سمعک نوزاد و کودک چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

سمعک کودکان دارای ویژگی و محدودیت های خاصی می باشد که در این محتوا بحث خواهد شد. استفاده از این درمان زمانی اهمیت خود را نشان می دهد که از هر 1000 کودک 4 مورد دارای درجاتی از کم شنوایی هستند.

متخصصان برای کودکان بدون در نظر گرفتن درجات کم شنوایی سمعک پشت گوشی را سمعک مناسب کودکان می دانند. سمعک نامرئی و سمعک مخفی برای کودکان زیر 8 سال توصیه نمی شود. سمعک های پشت گوشی و سمعک ریک بهترین سمعک برای کودکان هستند زیرا که در سمعک کودکان ایمنی بسیار مهم است که در این نوع از سمعک ها این مهم رعایت می شود. سمعک کودکان بطور عمومی باید دارای ویژگی های زیر باشد:

1. بهتر است از نوع هوشمند و سمعک فراهوشمند باشد تا به صورت اتوماتیک صدای خود را نسبت به محیط اطراف تنظیم کند تا آسیب به مغز و عصب شنوایی کودک نرساند.
2. سمعک کودکان بایستی توسط ادیولوژیست تجویز شود و سنجش شنوایی کودک در بهترین مرکز شنوایی سنجی انجام شود.
3. بهتر است این سمعک از تکنولوژی وایرلس بهره ببرد.
4. بایستی قدرت انتقال فرکانسی و تشخیص 360 درجه ای صدا داشته باشد
5. این سمعک حتما بایستی از تکنولوژی نویز گیری قوی برخوردار باشد زیرا در غیر اینصورت باعث آسیب به مغز کودک می شود.
6. بایستی دارای هوک یا گیره اتصال کوچک باشد. زیرا که لاله گوش کودکان کوچک و آسیب پذیر است.
7. چون ممکن است کودک به سمعک پشت گوشی خود دست بزند امکان تغییر ولوم و صدا وجود دارد. پس باید سمعک کودکان قابلیت قفل کودک را داشته باشد.
8. همچنین به علت اینکه باتری برای کودک مسمومیت زا است و یا حتی ممکن است باعث خفگی کودک شود حتما سمعک کودکان دارای قفل در باتری باشد. حتی سمعک شارژی هم برای کودکان بسیار خوب است. والدین به راحتی هر شب سمعک را شارژ می کنند و در طول روز کودک استفاده می کند.
9. سمعک دارای سیستم بلوتوث باشد تا کودک در سن مدرسه بتواند صدای معلم را مستقیم از داخل سمعک بشنود.
10. سمعک دارای اپلیکیشن تنظیم با موبایل باشد که والدین هم بتوانند صدای سمعک کودک خود را کنترل کنند.
11. سنسور آکوستیکی-حرکتی در سمعک باعث می شود که در حین حرکت، بازی و دویدن کیفیت صدا تغییری نکند.

در انتها:

تست شنوایی سنجی نوزاد  دارای اهمیت زیادی است زیرا که رابطه مستقیم با تکلم و یادگیری تکلم داشته باشد. البته متخصصان پیشنهاد می کنند این تست ها بصورت دوره ای تکرار شوند زیرا که منفی و مثبت کاذب در این تست ها بسیار اتفاق می افتد از عواملی که میتواند تاثیر گذار باشد گریه نوزاد، وجود مایع جنین در درون گوش است. بیشترین سن بروز کم شنوایی از نوزادی تا سن نوجوانی است پس بهتر است که در طول این دوران این تست به صورت متناوب انجام شود.