علت کم‌ شنوایی یک‌ طرفه | علت کم شنوایی یک گوش

وجود شنوایی طبیعی در هر دو گوش به مغز امکان می‌دهد صداها را به درستی مکان‌یابی کند، نویزو سر وصداسی محیطی اضافه و پس‌زمینه را حذف کند و گفتار را در محیط‌های شلوغ تشخیص دهد. وقتی یکی از گوش‌ها دچار کم‌شنوایی می‌شود—یعنی «کم‌شنوایی یک‌طرفه»—چالش‌های شنیداری پیچیده‌ای به وجود می‌آید. اگر همراه با آن وزوز یک‌طرفه  باشد، موضوع حساس‌تر می‌شود و نیاز به بررسی دقیق دارد.

در این مقاله به بررسی کامل مباحث مرتبط با کم‌شنوایی یک‌طرفه همراه وزوز پرداخته خواهد شد: علل، تشخیص، فوریت‌ها، درمان‌ها (شامل سمعک، ایمپلنت، انتقال استخوانی و توانبخشی)، ملاحظات بالینی، و نکات مهمی که مراجعه‌کنندگان و بیماران باید بدانند.

ما در کلینیک شنوایی و سمعک کیمیا (شعبه شهرک گلستان / منطقه ۲۲و منطقه ونک) خدمات تخصصی جهت کم شنوایی یک طرفه و وزوز را جهت رفاه شما عزیزان فراهم کرده ایم و این مقاله به شما کمک می‌کند تا بفهمید چه انتظاری از تشخیص و درمان داشته باشید.

علل کم‌شنوایی یک‌طرفه همراه وزوز

Unilateral Hearing Loss (UHL): افت شنوایی که تنها یک گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد—ممکن است خفیف، متوسط، شدید یا عمیق باشد.

Tinnitus (وزوز): احساس صدا (صدای زنگ، وز وز، سوت یا صدای مداوم) که منبع خارجی ندارد؛ اگر فقط در یک گوش باشد، به آن وزوز یک‌طرفه گفته می‌شود.

علل شایع کم‌شنوایی یک‌طرفه همراه وزوز

در کم‌شنوایی یک‌طرفه، علل زیر بیشترین اهمیت را دارند:

شنوایی ناگهانی (Sudden Sensorineural Hearing Loss, SSNHL)

یکی از علل مهم و اورژانسی  کم شنوایی یک طرفه، کم شنوایی ناگهانی یا سکته گوش است؛ معمولاً افت سریع شنوایی در عرض چند ساعت تا روز همراه وزوز یا سرگیجه ایجاد می‏شود. در این حالت درمان فوری می‌تواند شانس بهبودی را افزایش دهد.  درمان رایج کورتون است که به صورت خوراکی یا تزریقی در گوش انجام می‏شود و متاسفانه در اثر تاخیر در درمان ، احتمالا ماندگار شدن کم شنوایی یک گوش، بسیار زیاد است.

ضایعات عصب شنوایی (Vestibular Schwannoma / Acoustic Neuroma)

تومور خوش‌خیم عصب هشتم که ممکن است با افت شنوایی تدریجی در یک گوش همراه شود. البته شیوع تومورها بسیار نادر بوده و اگر آزمون‌های ادیومتری نشان‌دهنده اختلاف بزرگ بین دو گوش باشد، MRI داخلی عصب شنوایی برای تایید یا رد وجود تومور توصیه می‌شود.

تروما و آسیب سر

ضربه به جمجمه، فشار صوتی شدید یا انفجارها ممکن است به ساختار حلزون یا عصب آسیب برساند کم شنوایی یک طرفه ایجاد کنند.

داروهای اوتوتوکسیک

مقادیر زیاد دارویی مانند آمینوگلیکوزیدها، برخی داروهای شیمی‌درمانی، و داروهای حلقوی می‌توانند باعث افت شنوایی یک‌طرفه شوند.

حتی در صورت ایجاد کم شنوایی یک طرفه باز هم قطع ناگهانی دارو توصیه نمی‏شود و قطع دارو فقط با نظر پزشک انجام می‏شود.

اختلالات خودایمنی

بعضی بیماری‌های اتوایمیون ممکن است فقط یک گوش را درگیر کنند، مخصوصاً اگر التهاب یا عارضه موضعی باشد.

اختلالات عروقی

اختلال جریان خون یا اسکمیک موضعی به عصب شنوایی یا عروق گوش داخلی ممکن است باعث افت شنوایی یک‌طرفه شود.

وزوز همراه با کم شنوایی

وقتی یکی از گوش‌ها آسیب ببیند، مغز برای جبران کاهش سیگنال به آن گوش، فعالیت الکتریکی را در مسیر عصبی بالا می‌برد که می‌تواند منجر به تولید داخلی صدا (وزوز) شود. این مکانیسم در تحقیقات توموروزوز نیز مطرح است.

تشخیص کم شنوایی یک گوش چطور انجام می‏شود؟

 برای وزوز یک گوش کدوم دکتر بریم؟

جهت تشخیص کم شنوایی یک گوش و درمان و ارزیابی وزوز باید مراحل زیر را پیمود:

شرح حال دقیق

باید زمان شروع (ناگهانی یا تدریجی)، همراهی با وزوز یا سرگیجه، تاریخچه آسیب یا قرارگیری در معرض صداهای بلند، مصرف داروهای خاص یا عوامل خطر عروقی و خودایمیون را بررسی کرد.

معاینه گوش و حلق و بینی

معاینه گوش، پرده گوش، بیرون از گوش، بررسی وجود مایع یا انسداد، بررسی ساختار کانال گوش.

ادیومتری

Pure-tone audiometry برای تعیین آستانه شنوایی در هر فرکانس برای هر گوش

Speech audiometry برای بررسی فهم گفتار و SRT / SRS

تمپانومتری و ارزیابی گوش میانی

برای بررسی حالت گوش میانی (فشار، مایع، انسداد) که ممکن است علت کم‌شنوایی انتقالی باشد و ارزیابی رفلکس صوتی

آزمایش شنوایی . OAE و ABR

:OAE (Otoacoustic Emissions) برای بررسی عملکرد سلول‌های مویی خارجی حلزون

ABR (Auditory Brainstem Response) برای بررسی صحت مسیر عصبی از گوش تا ساقه مغز؛ اگر افت شنوایی وجود دارد، ABR کمک می‌کند تا محل اختلال (حلزون یا عصب) تشخیص داده شود. این آزمایش حتی در تشخیص تومور نیز کمک کننده است.

تست‌های تعادلی (اگر سرگیجه همراه باشد)

درصدی از بیماران دارای کم شنوایی در یک گوش دچار سرگیجه وهمینطور منگی و عدم تعادل نیز هستند در این موارد آزمایش های زیر جهت تشخیص دقیق ضروری است:

vHIT، VEMP، آزمایش VNG و آزمایش EChoG

برای اطلاع از نحوه تفسیر نوارگوش و سایر آزمایش های شنوایی اینجا را کلیک کنید.

تصویربرداری

MRI با تأکید بر internal auditory canal (IAC) برای بررسی ضایعات عصبی مانند نوروم آکوستیک

در موارد خاص سی تی اسکن ممکن است برای بررسی تغییرات استخوانی گوش میانی درخواست شود.

بخش سوم: فوریت‌ها و زمان‌های حساس

آیا کم شنوایی یک طرفه اورژانسی است؟

در موارد زیر، وضعیت اورژانسی تلقی می‌شود:

1. شنوایی ناگهانی (SSNHL) — باید در ساعات اولیه تحت درمان قرار گیرد و ارزیابی سریع انجام شود.
2. اگر افت شنوایی یک‌طرفه با علائم عصبی مرکزی مانند ضعف یک طرف بدن، دوبینی، اختلال هوشیاری یا سفتی گردن همراه باشد — باید فوراً به بخش نورولوژی یا اورژانس مراجعه شود.
3. اگر وزوز ناگهانی یا شدید همراه با درد، ترشح یا تب باشد — احتمال عفونت یا التهاب وجود دارد.
4. اگر کم شنوایی همراه با علائم تعادلی و سرگیجه باشد.

برای اطلاع بیشتر درباره کم شنوایی ناگهانی اینجا را کلیک کنید.

بخش چهارم: درمان‌ها و گزینه‌های کمک‌شنیداری

درمان کم شنوایی یک طرفه چیست:

درمان خانگی کم شنوایی در یک گوش

درمان کم شنوایی معمولا بسته به علت متفاوت است . گاهی وجود یک عفونت علت کم شنوایی یک طرفه است و برای بهبود مراجعه به پزشک گوش و حلق و بینی و شروع درمان معمولا چاره ساز است اما در مواردی که کم شنوایی همراه با دوبینی و یا سرگیجه است، درمان آن پیچیده تر خواهد بود . گاهی نیز درمان کم شنوایی ناگهانی یک طرفه، متمرکز بر تزریق کورتون است.

درمان پزشکی اولیه

در کم‌شنوایی انتقالی (مایع گوش میانی، عفونت): درمان دارویی یا جراحی (میرنگوتومی، لوله‌گذاری)

درکم شنوایی ناگهانی: استروئید سیستمیک یا داخل گوش (در مراکز مجهز)

اگر علت التهابی یا خودایمیون باشد، درمان هدفمند انجام می‌شود.

سمعک

در کم شنوایی یک گوشی، سمعک می‌تواند به درک گفتار کمک کند، خستگی شنیداری را کاهش دهد وعملکرد جهت‌یابی تا حد زیادی بازگرداند.

انتخاب سمعک مناسب: پشت گوشی (BTE)، RIC، یا مدلی با ویژگی کنترل نویز

تنظیم دقیق بر اساس محیط زندگی بیمار و نتیجه آزمایشات شخصی

برای مشاهده تمامی محصولات سمعک اینجا را کلیک کنید.

انتقال استخوانی  (Bone-anchored hearing devices / BAHD)

دستگاه‌هایی که صدا را از طریق استخوان به گوش سالم منتقل می‌کنند

روش‌های جراحی یا غیرجراحی

گزینهٔ مناسب برای بیمارانی که نمی‌توانند از سمعک استفاده کنند یا افت شدید دارند

کاشت حلزون در کم شنوایی یک طرفه

برای بیماران با افت عمیق یک‌طرفه با عملکرد ضعیف حتی با سمعک می‏تواند گزینه مناسبی باشد.مطالعات نشان داده‌اند این روش می‌تواند عملکرد مکان یابی صدا و درک گفتار را بهبود دهد.

نیاز به بررسی دقیق امکان کاشت قبل از عمل از نظر MRI، ارزیابی روانی و مشاوره، ضروری است

درمان وزوز

اگر وزوز همراه کم‌شنوایی باشد، ممکن است با درمان کم‌شنوایی (مثلاً سمعک یا کاشت) کاهش یابد ویا حتی از بین برود. اما پیش آگهی میزان بهبود در افراد مختلف بسیار متفاوت است و نیاز به بررسی وزوز گوش دارد.

روش‌های مکمل: TRT (Tinnitus Retraining Therapy)، صدا درمانی (sound therapy) و مدیریت استرس نیز موارد دیگر غیر از سمعک هستند که براساس مطالعات معتبر دنیا، کارایی مناسبی را دارند.

برای اطلاع کامل از تمامی روش های درمان وزوز گوش اینجا را کلیک کنید.

توانبخشی شنیداری

آموزش تمرین‌های شنیداری، استراتژی‌های شنیداری برای محیط‌های پرسرو صدا بازتوانی عملکردی عصب شنوایی و مغز، در مواردی که فرد به دلیل کم شنوایی یک طرفه دچار نقص عملکردی شدید باشد نیز توصیه می‏شود.

بخش پنجم: نکات بالینی، چالش‌ها و استراتژی‌های مدیریتی

در کم شنوایی یک گوشی، چالش بزرگ نحوه مدیریت عدم وجود سیگنال دوگوشی با کمک سمعک یا کاشت حلزون است. که این چالش در صورت وجود تجربه و علم و تخصص کافی در یک مرکز معتبر قابل حل است.

در برخی بیماران، حتی با سمعک یا ایمپلنت، بازگشت کامل جهت‌یابی میسر نیست و گاهی نیاز به سمعک های کراس و یا بای کراس وجود دارد.

برای اطلاع از سمعک های کراس اینجا را مطالعه فرمایید.

اهمیت سن بیمار، مدت زمان کم‌شنوایی، وجود وزوز یا سرگیجه در انتخاب روش اهمیت بسیاری دارد.

نظارت مداوم شنوایی و تنظیم مجدد در فواصل زمانی از خدمات دیگر کلینیک های شنوایی و سمعک کیمیا است که با پیگیری مداوم به بهبود مناسب کم شنوایی شما کمک کنند.