اثر داروهای اتوتوکسیک بر سیستم شنوایی

• آیا دارو ها باعث کم شنوایی می‌شوند؟

بله، برخی داروها ممکن است باعث کاهش شنوایی یا مشکلات شنوایی موقتی یا دائمی شوند. این داروها به عنوان “داروهای سمی برای گوش” یا داروهای اتوتوکسیک شناخته می‌شوند. برخی از این داروها می‌توانند اثرات جانبی را بر روی شنوایی ایجاد کنند، از جمله داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای شیمی‌درمانی، و داروهای شیمی درمانی آنکولوژیک.

• اثرات این داروها به چه صورت است؟

اثرات داروهای مختلف بر سیستم شنوایی می‌توانند متنوع باشند و به عوامل مختلفی از جمله نوع دارو، مقدار مصرف و واکنش فردی بستگی دارند. برخی از داروها ممکن است به شرح زیر بر سیستم شنوایی تأثیر بگذارند:

سمیت مستقیم برای گوش:

برخی داروها ممکن است به صورت مستقیم به گوش و ارگان های داخلی آن آسیب برسانند و باعث کاهش شنوایی شوند.

 تأثیر بر عروق و جریان خون:

برخی داروها می‌توانند به عروق و جریان خون در منطقه گوش و شنوایی تأثیر بگذارند، که این ممکن است به تغییر در عرض عروق یا کمبود عرضی جریان خون منجر شود.

تأثیر بر سیستم عصبی:

برخی داروها ممکن است به سیستم عصبی مرکزی نفوذ کنند و تأثیرات جانبی را بر روی حس شنوایی ایجاد کنند.

تأثیرات التهابی:

تعدادی از داروها مثل داروهای ضدالتهاب استروئیدی (NSAID)، آنتیبیوتیک‌ها، داروهای سرطانی، قرص‌های ادرارآور، داروهای ضدمالاریا و داروهای ضدافسردگی ممکن است باعث ایجاد یا بدتر شدن وزوز گوش شود. به طور کلی هرچه دوز این داروها بیشتر باشد صدای گوش بدتر میشود.

تأثیرات سمی سیستمی:

برخی داروها ممکن است به صورت سیستمی در تمام بدن تأثیر کنند و اثرات جانبی از جمله کاهش شنوایی ایجاد کنند.

• علایم کم شنوایی ناشی از دارو چگونه است؟

علائم کم شنوایی ناشی از داروها ممکن است متنوع باشند و بستگی به نوع دارو، مقدار مصرف، و واکنش فردی داشته باشد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

1.  کاهش شنوایی
2. کاهش قابل توجه در توانایی شنیدن  و درک صداها
3.  زنگ در گوش (تینیتوس)
4. سرگیجه
5. ناتوانی در تعادل
6. فشار یا درد در گوش
7. احساس پری گوش
8. سرفه یا عطسه مکرر
9. تغییر در تعادل و هماهنگی بدن
10. تغییر فشار خون که منجر به تغییرات شنوایی می شود.
11. تغییر در ضربان قلب، این تغییرات ممکن است به کاهش شنوایی مرتبط باشند.

• آیا اثرات داروها روی شنوایی برگشت پذیر است؟

اثرات داروها بر شنوایی ممکن است برگشت پذیر یا ناپذیر باشد و بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله نوع دارو، مقدار مصرف، و واکنش فردی. برخی از اثرات برگشت‌پذیر داروها می‌توانند به تغییرات در دوز یا قطع داروها واکنش نشان دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است برگشت ناپذیر باشند. برای برگشت‌پذیر بودن اثرات داروها بر شنوایی، اگر دارو به عنوان عامل اصلی ایجاد مشکلات شنوایی شناخته شود و از مصرف آن دارو خودداری شود یا به داروی دیگری تعویض شود، ممکن است شنوایی بهبود یابد. اما برخی از اثرات برگشت ناپذیر ممکن است به عنوان آسیب دائمی به گوش و سیستم شنوایی باقی بمانند. مهمترین مرحله در این موارد ارتباط با پزشک و شنوایی شناس می باشد که به صورت دوره ای شنوایی شما را مورد ارزیابی قرار دهند.

• کدام یک از داروها اثرات دائمی بر سیستم شنوایی دارند؟

اغلب داروها اثرات جانبی بر روی شنوایی دارند که معمولاً برگشت‌پذیر هستند و با قطع یا تغییر در داروها برطرف می شوند. اما برخی داروها ممکن است اثرات دائمی یا طولانی‌مدت بر روی سیستم شنوایی داشته باشند. به عنوان مثال:

داروهای سمی برای گوش (Ototoxic Drugs):

برخی داروها معروف به “داروهای سمی برای گوش” هستند و ممکن است به شنوایی صدمه بزنند. این داروها شامل آنتی‌بیوتیک‌های خاص، دیورتیک‌ها، داروهای شیمی درمانی آنکولوژیک، و غیره هستند. اثرات برگشت ناپذیری را بر روی سیستم شنوایی ایجاد کرده و به طور دائمی می‌توانند باعث کاهش شنوایی شوند.

 داروهای شیمی درمانی آنکولوژیک (Chemotherapy Drugs):

برخی از داروهای شیمی درمانی ممکن است اثرات برگشت ناپذیر بر روی شنوایی داشته باشند و به دلیل سمیت برای گوش، می‌توانند به مشکلات شنوایی دائمی منجر شوند.

• لیست داروهایی که روی سیستم گوش و شنوایی اثرگذارند:

آنتی بیوتیک آمینوگلیکوزیدی، استروئیدی ضدالتهابی، ضد مالاریا، داروهای شیمی درمانی

مثل:

 آمیکاسین (Amikacin)

یک آنتی‌بیوتیک است که ممکن است به گوش آسیب برساند.

جنتامایسین (Gentamicin)

یک داروی آنتی‌بیوتیک که به شنوایی صدمه می‌زند.

 سیسپلاتین (Cisplatin)

یک داروی شیمی درمانی آنکولوژیک که اثرات سمی برای گوش دارد.

 استروئیدهای آنکولوژیک (Ototoxic Steroids)

برخی استروئیدهای مورد استفاده در درمان برخی بیماری‌های آنکولوژیک نیز ممکن است به گوش آسیب بزنند.

• آیا داروهای ضد مالاریا روی سیستم شنوایی اثر دارد ؟

بله، برخی از داروهای ضد مالاریا ممکن است روی شنوایی اثر بگذارند. اثرات جانبی بر روی سیستم شنوایی ناشی از مصرف داروهای ضد مالاریا نادر هستند اما ممکن است اتفاق بیفتد. برخی از داروهای ضد مالاریا که به عنوان داروهای سمی برای گوش شناخته می‌شوند و اثرات جانبی بر روی شنوایی دارند، عبارتند از:

 کلروکوئین (Chloroquine) و هیدروکسی کلروکوئین (Hydroxychloroquine)

این داروها معمولاً برای درمان و پیشگیری از مالاریا استفاده می‌شوند. اثرات جانبی بر روی شنوایی ممکن است شامل تینیتوس (زنگ در گوش) و تغییرات در شنوایی باشد.

کوئینین (Quinine)

کوئینین نیز برای درمان مالاریا استفاده می‌شود و می‌تواند به تینیتوس و تغییرات شنوایی منجر شود. تاکید می‌شود که این اثرات نادر و استثنایی هستند، و اکثر افرادی که داروهای ضد مالاریا مصرف می‌کنند، این اثرات را تجربه نمی‌کنند. اگر شما به عنوان فردی که داروهای ضد مالاریا مصرف می‌کنید، علائم ناشی از تغییرات شنوایی را تجربه می‌کنید، حتما تست شنوایی سنجی را به صورت دوره ای انجام دهید.

• راهکارهایی جهت کاهش اثرات جانبی داروهای اتوتوکسیک بر سیستم شنوایی:

تست دوره ای شنوایی: در صورتی که شما از داروهای اتوتوکسیک استفاده می‌کنید، حتما به صورت دوره ای با توجه به نوع و دوز داروی مصرفی، شنوایی خود را نزد ادیولوژیست چک کنید.

مصرف دقیق دارو: مصرف داروها بر اساس توصیه‌های پزشک بسیار مهم است. از داروها به تعداد و مقدار مشخص شده توسط پزشک خود استفاده کنید.

گزارش علائم ناشی از دارو: اگر هر گونه علائم ناشی از تغییرات شنوایی پس از مصرف داروها تجربه می‌کنید، بلافاصله به پزشک خود گزارش دهید.

کاهش تعامل با سایر عوامل مضر: در صورت استفاده از داروهای سمی برای شنوایی، توصیه می‌شود که از عوامل مضر دیگری که ممکن است شنوایی را تضعیف کنند، مانند استفاده از دخانیات و صدای بلند خودداری کنید.

رعایت توصیه‌های پزشک در مورد داروهای جایگزین: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروی جایگزین با کمترین اثرات جانبی روی شنوایی توصیه کند. مهمترین نکته این است که تمام تغییرات در مصرف داروها و برنامه درمانی خود را با پزشک در میان بگذارید و تست های دوره ای شنوایی را انجام دهید تا اثرات جانبی را به حداقل برسانید.

• تعدادی از مقالات مرتبط با داروهای اتوتوکسیک و اثرات آنها بر سیستم شنوایی:

Ototoxicity of Common Medications – American Family Physician (2020)

این مقاله بررسی می‌کند که چگونه داروهای معمول مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، دیورتیک‌ها، داروهای شیمی درمانی، و آسپرین می‌توانند به گوش و شنوایی صدمه بزنند.

Ototoxic Medications: Drugs that can cause hearing loss and tinnitus – The Hearing Journal (2017)

این مقاله به طور جامع به بررسی داروهایی می‌پردازد که به گوش و سیستم شنوایی آسیب می‌زنند و عوارضی همچون کاهش شنوایی و تینیتوس را ایجاد می‌کنند.

Ototoxicity: A Challenge in Diagnosis and Treatment – International Journal of Otolaryngology (2018)

این مقاله به بررسی اهمیت تشخیص و درمان دقیق اثرات اتوتوکسیک داروها می‌پردازد و به روش‌های پیشگیری از آسیب به گوش اشاره می‌کند.

Aminoglycoside-Induced Hearing Loss – JAMA Otolaryngology–Head & Neck Surgery (2017)

این مقاله به بررسی تأثیرات داروهای آمینوگلیکوزید بر شنوایی و چگونگی پیشگیری از آن می‌پردازد.