شکاف کام چیست؟ + علت ها و درمان

شکاف کام وضعیتی است که در آن در حین رشد و نمو جنین بخشی از کام یا تمام فاصله کام تا لب شکل نمی‏گیرد.

شکل‏گیری لب در جنین در هفته های چهارم و هفتم بارداری است. در حین رشد نمو جنین، بافت‏های بدن از هر طرف سر به سمت وسط صورت رشد می کنند و زمانی که آنها به هم می پیوندند بعضی اجزای صورت مانند لب ها و دهان را ایجاد می‏کنند. شکاف لب زمانی اتفاق می‌افتد که در دوران جنینی بافت‏های تشکیل‌دهنده لب بالایی  به طور کامل به هم نپیوندد و سوراخی را در مرکز صورت باقی بگذارد. سوراخ باقی مانده می تواند کوچک باشد یا از طریق لب تا بینی هم کشیده شود.

شکاف لب می تواند یک طرفه و در یک سمت صورت  و لب باشد و گاهی به صورت دوطرفه ایجاد می‏شود. کودکان مبتلا به شکاف لب ممکن است شکاف کام هم داشته باشند (به این معنی که شکاف عمیق‏تر است و تا کام کودک هم کشیده شده ).

احتمال شکاف لب با یا بدون شکاف کام در پسرها بیش تر از دختران است اما شکاف کام بدون شکاف لب در زنان شایع‏تر است.

دیدن شکاف کام و یا شکاف لب در صورت کودک ناراحت کننده است، خصوصا زمانی که در چهره کودک کاملا پیدا باشد. اما وضعیت پیچیده‏ای نیست و غالب کودکان دارای شکاف کام و لب با جراحی به وضعیت هنجار برمی‏گردند. آنچه در این میان مهم است، محافظت از کودک و جلوگیری از خطراتی است که ممکن است در زمان تولد تا جراحی برای کودک اتفاق بیفتد.

اگر شکاف های لب و کام با جراحی ترمیم نشوند، کودکان مبتلا به این شرایط در تغذیه و صحبت واضح مشکل خواهند داشت. همچنین ممکن است مسائلی چون عفونت گوش و مشکلات شنوایی یا دندانی داشته باشند. در ادامه درباره این مباحث صحبت خواهیم کرد.

علائم شکاف کام

شکاف در لب یا کام بلافاصله در بدو تولد قابل شناسایی است. شکاف لب و شکاف کام ممکن است به شکل های زیر ظاهر شود:

حالت شکاف کام بدون شکاف در لب (شکاف کام زیرمخاطی) به ندرت رخ می‏دهد و این نوع شکاف کام اغلب تا زمان بروز علائم در کودک و نوزاد مورد توجه قرار نمی‏گیرد.

علائم و نشانه های این نوع شکاف کام :

• مشکل در تغذیه کودک و نوزاد
• مشکل در بلع، احتمال خروج مایعات یا غذا از بینی وجود دارد
• صدای صحبت کردن تو دماغی
• عفونت مزمن گوش

عوامل ایجاد کننده و علل

علل ایجاد شکاف کام و لب در اغلب موارد ناشناخته است. مطالعات نشان داده است که شکاف کام و لب به علت وجود برخی عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی دیگری به طور همزمان است.

عوامل محیطی:

سیگار کشیدن مادر در حین بارداری

ابتلا به دیابت قبل از بارداری

استفاده از برخی داروهای صرع و تشنج در دوران تشکیل جنین و کل مدت بارداری

علاوه بر موارد فوق، چاق بودن مادر در دوران بارداری و یا مصرف برخی داروها نیزمی‏توان احتمال بیش‏تری را برای بروز این مورد ایجاد کند.

عوارض شکاف کام و لب

بسته به نوع و شدت شکاف، کودکان دارای مشکل با چالش‌های مختلفی شامل موارد زیر روبرو اند:

مشکل در تغذیه : بیشتر کودکان دارای شکاف لب می‏توانند از شیر مادر تغذیه کنند اما شکاف در کام مکیدن را سخت می‏کند و از این رو ملاحظات خاصی را برای این کودکان ایجاب می‏کند.

عفونت گوش و کم شنوایی: نوزادان شکاف لب به مراتب کمتر و نوزادان شکاف کام بیش تر در معرض ابتلا به مشکلات گوش میانی و کاهش شنوایی ثانویه ناشی از عفونت های مکرر گوش هستند.

مشکلات دندانی به دلیل درگیری لثه بالایی وهمچنین مشکلات گفتاری به دلیل نبود کام یا لب و سختی در تلفظ صداهای لبی و کامی وجود دارد.

اقدامات درمانی و جراحی شکاف کام

درمان شکاف کام به این بستگی دارد که شدت شکاف کام و مشکلات همراه کودک چه میان است، سن کودک چقدر است؛ چه نیازهایی دارد.

جراحی برای ترمیم شکاف لب معمولاً در چند ماه اول زندگی انجام می شود. در 12 ماه اول زندگی توصیه می شود. جراحی برای ترمیم شکاف کام در 18 ماه اول زندگی یا در صورت امکان زودتر توصیه می شود.

ترمیم و جراحی می تواند باعث به دست آوردن عملکرد هنجار لب و دهان بازگشت زیبایی صورت شود. علاوه بر آن به بهبود تنفس، عفونت های گوش و رشد گفتار و زبان کمک کند.

با درمان و جراحی، اکثر کودکان مبتلا به شکاف دهان به وضعیت عادی برمی‏گردند و زندگی عادی خواهند داشت.