تربیت شنوایی؛ اصول، ضرورت و سوالات رایج

مقدمه: تربیت شنوایی چیست

تربیت شنوایی، به آموزش‏ها و اقداماتی گفته می‏شود که شنوایی‏شناس در جهت توانبخشی و توانمند سازی کودک کم‏شنوایی برای درکِ گفتارِ شنیده شده از سمعک یا کاشت حلزون و بهبود زبان و گفتار کودک انجام می‎‏دهد. این آموزش‏ها تحت‏تاثیر عوامل مختلفی چون موارد زیر قرار میگیرد:

1. سن کودک
2. سن شروع کم شنوایی در کودک
3. سن دریافت سمعک/ کاشت حلزون
4. سطح رشدی و ادراکی و هوشِ کودک
5. میزان همکاری خانواده و آموزش های دریافتی در محیط خانه
6. بیماری‏های زمینه ای دیگر در کودک و …

بعد از تشخیص کم‏شنوایی و تجویز سمعک و یا کاشت حلزون، شنوایی شناسان مجموعه ما، آزمون‏های مختلفی را در جهت نیاز و یا عدم‏نیاز به تربیت شنوایی و تعیین مرحله شروع آموزش‏ها، انجام می‏دهند و سپس برنامه مشخص و مبتنی بر اصول علمی  و مبانی روز دنیا برای کودک شما طراحی می‏کنند.

در این زمینه روش‏های مختلفی وجود دارد.

1. روش شنیداری -کلامی
2. روش محاوره طبیعی
3. روش نیمه سازمان یافته
4. روش کاربردی مراحل خاص

انتخاب هریک از این روش ها نیز براساس نیازهای کودک شما و شرایط وی می‏باشد. همگی این روش ها مبتنی بر روابط کودک – والد هستند به این معنی که با توجه به کودک آموزش‏هایی طرح‏ریزی می‏شود و سپس این آموزش‏ها در حضور والد به داده آموخته می‏شود تا والدین بتوانند در منزل و در موقعیّت‏های مختلف آموزش کافی را به کودک خود بدهند.

سوالات رایج:

فایده تربیت ‏شنوایی چیست؟ / کودک من با وجود سمعک چه نیازی به آموزش‏های تربیت‎‏ شنوایی دارد؟

• کودک کم‏شنوا به علّت محرومیتی که در دوره بدون سمعک/ کاشت حلزون تجربه می‏کند از مهارت‏های شنوایی و گفتاری نسبت به هم‏سالان خود عقب‏تر است و در صورت نبود آموزش‏های تربیت‏ شنوایی، این کودک در تمام طول عمر خود از این موضوع رنج خواهد برد. بنابرین وجود آموزش‏ها منجر به رشد سریع‏تر کودک در زمینه شنوایی و گفتار خواهد شد.
• بعلاوه کودکان کم شنوا و خصوصا کودکان ناشنوا به علّت عدم مواجهه با صداها و گفتار، در پردازش‏های گفتاری و زبانی دچارمشکل هستند؛ به این معنی که کودک نمی‏تواند به طور مستقیم و تنها با شنیدن صداها و گفتار، حرف زدن را فرا ‏بگیرد.

ضرورت انجام تربیت شنوایی چیست؟ و در صورت عدم انجام چه تبعاتی برای کودکم دارد؟

این درمان ها به کاهش موانع ارتباط با سایر افراد که ناشی از کم شنوایی و ناشنوایی است، غلبه می‏کند و اجازه می‏دهد تا کودک گفتار خود را بهبود دهد و مهارت‏هایی اجتماعی جدید را بیاموزد. در صورت عدم دریافت این درمان، تاثیرات کم شنوایی، بر جنبه های روانی، آموزشی و شغلی و اجتماعی کودک اثرگذار خواهد بود.

طول مدّت این آموزش‏ها چقدر است؟

بسته به وضعیت کودک شما و عوامل یاد‏شده در بالاتر، طول مدت آموزش می‏تواند از چند جلسه تا چند سال متفاوت باشد و تشخیص آن صرفا براساس وضعیّت کودک و تشخیص ادیولوژیست ماهر در این زمینه است.

آیا صرفا تجویز سمعک و انجام تربیت شنوایی در مراکز مربوطه کافی است تا کودکم به رشد کافی و معادل همسالان خود برسد؟

این موارد حداقل موارد لازم در جهت توانبخشی کودک است. کودک شما علاوه بر موارد فوق، نیاز به تمرین‏هایی در منزل دارد که توسط شما والد گرامی انجام شود. این تمرین‏ها هرجلسه توسط شنوایی شناس مربوطه به شما آموزش داده می‏شود تا به رشد بیش‏تر کودک کمک کند.

آموزش‏های تربیت شنوایی به چه نحوی هستند و آیا امکان دارد که والدین این آموزش‏ها را انجام دهند؟

آموزش‏های تربیت شنوایی مبتنی بر روش‏های علمی و براساس تجربیات ما در زمینه آموزش کودکان ناشنوا و کم شنوا و با کمک ابزارهای ویژه در زمینه کودکان کم شنوا است. از آنجا که کودک در هر مرحله از رشد شنوایی و سنّی به آموزش‏های خاص آن دوره نیاز دارد و امکان انجام این آموزش‏ها توسط والدین وجود ندارد.

در انجام این آموزش های تربیت شنوایی، کودک من چه مراحلی را میگذراند؟

مراحل تربیت شنیداری 4 بخش اصلی دارد که هریک زیرمجموعه هایی را نیز دارا می‏باشد:

1. توجه به صدا: در این مرحله فرد باید اصوات را کشف کند یا به نوعی از وجود صداها آگاه شود.
2. تمایز: در مرحله، کودک یاد می‏گیرد که صداها متفاوت‌اند و توانایی تشخیص صداهای مختلف را در این مرحله آموزش می‏بیند.
3. شناسایی: در این مرحله کودک می‌تواند صداهای مختلف را شناسایی و ادراک کند و به روش‏های مختلفی صدا را متوجه شود مثلا بنویسد و یا اشاره کند و…
4. درک مطلب: کودک شما با کمک آموزش‏های تربیت شنوایی در این مرحله به درک معنا و مفهوم جملات و جواب دادن صحیح به سوالات پرسیده شده از وی می‏رسد و در پایان به مرحلهِ درکِ کامل گفتار روزمره دست می‏یابد.

کودک من علاوه بر کم شنوایی، دارای معلولیت ذهنی/ جسمی / روانی وِیژه ای و یا شرایط متفاوتی از قبیل اتیسم، اختلال توجه، بیش فعالی است. با توجه به این موضوع، آیا کودک من نیز می‏تواند مانند سایر کودکان کم شنوا این آموزش‏ها را دریافت کند و نهایتا بتواند حرف بزند؟

بله، کودک شما می‏تواند این آموزش‏ها را دریافت کند و برای این منظور آموزش‏ها و تمرین های ویژه ای برای کودک شما وجود دارد. به علاوه همراهیِ روانشناسان و کاردرمان ها در این آموزش ها در کنار شنوایی شناس، می‏تواند در طراحی رویکردهای ویژهِ کودک شما کمک کننده باشد.