تاثیر رادیوتراپی (پرتودرمانی) در سرطان های سر و گردن بر شنوایی

تاثیر رادیوتراپی (پرتودرمانی) در سرطان های سر و گردن بر شنوایی

رادیوتراپی یا پرتودرمانی عبارت است از استفاده از پرتوهای نافذ مانند اشعه های ایکس و آلفا و بتا و گاما، که از دستگاه یا داروهای مخصوص تابیده می شوند. این روش برای از بین بردن یا کوچک کردن بافت های سرطانی استفاده می شود. در این روش در اثر آسیب DNA ممکن است سلول های ناحیه درمان تخریب، و ادامه رشد آن ها متوقف شود. 

رادیوتراپی به ‌سلول های سالم نیز آسیب می رساند و باعث ازبین رفتن آن ها می شود، اما پس از اتمام دوره درمان سلولهای سالم توانایی درمان خود و بازیابی توانایی خود رادارند. هدف کلی از رادیوتراپی از بین بردن و کوچک کردن سلول های سرطانی است، که دراین روش سعی می شود به ‌بافت های سالم کمترین آسیب وارد شود.

رادیوتراپی با یا بدون شیمی درمانی و جراحی, یکی از اولین درمان های سرطان های سر و گردن است.

اگرچه استفاده از رادیوتراپی منجر به افزایش میزان بهبودی بیماران با سرطان های سر و گردن شده است اما باید از عوارض آن آگاه باشیم.

اختلال در عملکرد شیپور استاش و عفونت گوش میانی

اختلال در عملکرد شیپور استاش و عفونت گوش میانی از عوارض جانبی رادیوتراپی در بیماران با سرطان های سر و گردن است که اغلب با درد گوش,ترشح چرکی مزمن, وزوز گوش,کم شنوایی و کاهش کیفیت زندگی مشخص می شود.

انسداد شیپور استاش

انسداد شیپور استاش به دنبال تورم موکوز, ابتدا باعث جذب اکسیژن و سپس نیتروژن از گوش میانی می شود. در نتیجه ی فشارمنفی در فضای گوش میانی (تمپانوگرام تایپ C), تورم موکوز افزایش یافته و اتساع عروق خونی منجر به تجمع مایع استریل در محفظه گوش میانی می شود(تمپانوگرام تایپ B).

قرار دادن لوله تهویه (VT) در پرده ی صماخ

قرار دادن لوله تهویه (VT) در پرده ی صماخ بیمارانی که تحت رادیوتراپی هستند توصیه نمی شود زیرا احتمال بروز پارگی مزمن در این افراد بالاست.

هرچه اندازه ی تومور بزرگتر باشد احتمال اختلالات شیپوراستاش بیشتر خواهد بود در نتیجه تمپانوگرام بیشتر تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. زمانی که تومور در منطقه ای باشد که دیرتر تشخیص داده شود به خاطر اینکه احتمال متاستاز به گره های لنفاوی گردن بیشتر می شود, منطقه تحت درمان با اشعه وسیع تر و دوز اشعه نیز بیشتر خواهد بود و در نتیجه احتمال آسیب به بافت های سالم نیز بیشتر می شود. محل تومور روی دیسفانکشن شیپوراستاش اثر دارد; گوش همان سمت (ipsi) معمولا بیشتر از گوش مقابل(contra) تحت تاثیر قرار می گیرد.

احتمال وقوع اتوتوکسیستی (سمیت برای گوش) در کل بخش های سیستم شنوایی با افزایش قابل توجه دوز به بالای 60 تا 66 GY افزایش می یابد.(هرچند این عوارض در دوز 60 GY هم قابل مشاهده است.) اما به طور کلی گفته می شود که حداقل 60 GY دوز اشعه لازم است تا تاثیرات اتوتوکسیک قابل ملاحظه ایجاد شود.

معمولا عوارض رادیوتراپی روی شیپوراستاش با گذر زمان, کاهش می یابد. (12 هفته بعد از آخرین دوز رادیوتراپی بهبود چشمگیر در عملکرد شیپوراستاش مشاهده می شود.)

استفاده از تکنیک های رادیوتراپی جدید

استفاده از تکنیک های رادیوتراپی جدید مثل IMRT مزایایی مثل کاهش تاثیر بر ارگان های غیرهدف دارد اما با این حال دوز اشعه در شیپوراستاش و گوش میانی در اغلب سرطان های سر و گردن (به خصوص در سرطان نازوفارنکس) بالا است.

مهم ترین ابزار برای تشخیص تاثیر رادیوتراپی روی گوش میانی, تست تمپانومتری است. اما ترکیب اتوسکوپی (میکروسکوپی), تمپانومتری و ادیومتری تصویر بهتر و دقیق تری از وضعیت گوش میانی برای ما فراهم می کند.

پروتکل استاندارد برای بررسی تاثیر رادیوتراپی بر گوش میانی استفاده از ترکیب معاینات اتولوژیک, تست تمپانومتری و ادیومتری قبل و بعد از انجام رادیوتراپی است.